کارهاي زنبورداري در ماه مهر

تغذيه زمستاني بايد تاكنون پايان يافته باشد. مقدار آن براي كندوهاي مختلف متفاوت است. جمعيت هاي قوي بيشتر و جمعيت هاي نسبتا ضعيف كمتر تغذيه مي شوند. زماني تغذيه جمعيت ها به اتمام مي رسد كه تا مهر ماه 8 الي 10 كيلو شكر صرف تغذيه شان شده باشد. طبيعت ديگر معمولا شهدي ندارد كه در اختيار زنبورها قرار دهد. اگر هم داشته باشد مقدارش قابل بحث نيست.

در استان هاي شمالي ايران به ويژه در گيلان باغ هاي چاي فراوانند. بوته هاي چاي در پاييز و زمستان گل مي دهند ولي اولا تعداد گل هاي هر بوته كم بوده و از 4 الي 5 گل تجاوز نمي كند. ثانيا گل هاي چاي تنها گرده گل مي دهند و شهد ندارند. ثالثا هواي منطق چاي كاري در پاييز و زمستان اغلب باراني است و امكان بهره برداري از آن براي زنبورها بسيار محدود است.

كنترل جمعيت ها پس از پايان تغذيه زنبوردار را از وضع داخلي كندو و كمبود يا كافي بودن غذاي ذخيره شده براي گذراندن پاييز و زمستان آگاه مي نمايد تا در صورت نياز به جعيت هايي كه غذاي كافي ندارند كمك شود. اين بررسي مي توان با باز كردن كندوها انجام گيرد و يا با استفاده از يك ترازو يا يك قپان. باز كردن كندوها و ديدن مقدار غذاي جمعيت ها با چشم گو اينكه اطمينان بخش تر است و زنبوردار را از مقدار غذاي جمعيت بهتر آگاه مي نمايد ولي خطر شروع غارت را با خود به همراه دارد كه در اين ماه بدليل بيكاري زنبورها شديد هم هست.

به همين دليل مدتي كه كندو باز مي ماند بايد خيلي كوتاه باشد. در صورت شروع غارت بايد اولا فوري بررسي را قطع و سر كندوها را گذاشت. ثانيا سوراخ پرواز همان كندو را براي 3 روز تنگ كرد تا آنجا كه بيش از 2 الي 3 زنبور نتواند از آن عبور كنند. بررسي با ترازو و يا قپان با وجود پر زحمت بودن خطر غارت را به كلي از بين مي برد. در اينجا هم تنها اولين بررسي بهتر است با باز كردن كندوها انجام گيرد و نتيجه از لحاظ كفايت و كمبود غذا در شناسنامه هر كندو و يا در يك دفترچه نوشته شود.

از اين تاريخ تا اوايل فروردين كندوها را هر دو هفته يكبار وزن كرده و باز در دفترچه كنار وزن هاي قبلي مي نويسند تا بتوانند از مقايسه وزن ها با هم نتيجه بگيرند. يكي از سرمايه هاي بزرگ زنبوردار شان هايي است كه وي بايد هميشه به صورت ذخيره در اختيار داشته باشد. اين قاب ها معمولا در انبار مخصوصي نگهداري مي شوند.

نوع شان مورد لزوم :

1 -  شان هاي خالي ولي سالم به تعداد هر چه بيشتر بهتر براي طبقه دادن به كندو در فروردين و ارديبهشت.
2 - شان هاي پر از عسل و يا شربت براي كمك به جمعيت هائي كه در زمستان به هر دليلي آذوقه اشان تمام شده باشد.
3 -  شان هاي گرده براي زمان شروع دوباره تخمگذاري ملكه به منظور تحريك وي به تخمگذاري بيشتر در اسفند و فروردين و يا پس از بچه مصنوعي و يا طبيعي گرفتن.
4 -  شان هايي با سلول هاي نر براي زنبورداراني كه تصميم به توليد و جفتگيري دادن ملكه دارند.

اين سرمايه پربها در اشكال مخصوصي كه براي همين منظور درست شده نگهداري مي گردد تا دست پروانه موم خوار از آنها كوتاه باشد و موش ها هم كه علاقه زيادي به گرده گل ذخيره شده در شان ها دارند نتوانند شان ها را خراب و تكه پاره و براي زنبوردار و جمعيت ها غيرقابل استفاده كنند.

این سرمایه پر بها در اشكاف مخصوصی كه برای همین منظور درست شده نگهداری می گردد تا دست پروانه موم خوار از آنها كوتاه باشد و موش ها هم كه علاقه زیادی به گرده گل ذخیره شده در شان ها دارند نتوانند شان ها را خراب و تكه پاره و برای زنبوردار و جمعیت ها غیرقابل استفاده كنند.

با استفاده از گرمای‌ هوا كندوها را تمیز كنند. برای این كار تك تك كندوها را باز كرده موم ها و بره موم هائی كه به چهار دیوار و كف كندو چسبیده اند را به كمك یك كاردك جدا و در گوشه ای جمع می كنند ولی این كار باید خیلی سریع انجام گیرد تا غارت شروع نشود. تمام شان های سیاه و غیرقابل استفاده را از كندو برداشته همراه تكه های مومی كه در جریان سال و همچنین هنگام تمیز كردن كندوها جمع آوری گردیده برای ذوب و تصفیه كه می تواند در اواخر همین ماه انجام گیرد در محلی مطمئن گذاشته می شوند. موم ها هر چه زودتر تصفیه گردند ، بهتر است تا كرم موم خوار نتواند آنها را بخورد. چه فعلا قیمت موم در ایران خیلی گران و حدود 3 برابر عسل است.

اولین اقدامات برای گرم نگهداشتن كندو اینست كه روی قاب ها در داخل كندو یك پارچه كتانی دو لا و روی آنها نیز مقداری روزنامه می گذارند تا گرما در داخل كندو حفظ شده و از راه درزهای سقف آن خارج نگردد و در نتیجه تامین و ثابت نگهداشتن آن برای زنبورها اشكالی بوجود نیاورد. استفاده از نایلون به جای پارچه توصیه نمی شود چون نایلون مانع خروج بخار آب از كندو شده كپك زدگی شان ها را تشدید می نماید.

آخرین كار زنبوردار تنگ كردن كندوها و همچنین سوراخ پروازشان است. سوراخ پرواز می تواند سراسری باشد ولی باید ارتفاعش از 7 میلیمتر تجاوز ننماید. از چنین سوراخ پروازی كوچكترین موش ها هم نمی توانند عبور كنند. در مناطقی كه رطوبت هوا زیاد است و شان ها داخل كندوها زمستان كپک می زنند سوراخ پرواز را باید سراسری گرفت. در این ماه هم باید مواظب غارت بود كه زنبورها به دلیل بیكاری آمادگی زیادی برای غارت دارند.

زنبوردار می تواند به راحتی از هم اكنون قدرت جمعیت های هر كندو را در اوایل سال آینده پیش بینی كند. برای این كار با دیدن تعداد خیلی زیاد زنبورها در هر كندو در ماه مهر گول نمی خورد. این قدرت آنها یك قدرت دروغی است. چون تعداد زیادی از این زنبورها به دلیل بهاری و تابستانی بودن باید از بین بروند پس فقط به تخم ها و لاروها به خصوص لاروهای سرپوشیده توجه کنید. اگر تعدادشان زیاد باشد آن جمعیت در اوایل بهار آینده قوی خواهد بود و اگر كم باشد ضعیف. زنبورهائی كه در این ماه متولد می گردند از زنبورهای متولد شده در مرداد و مهر زیادتر عمر می كنند و اغلب تا اردیبهشت زنده می مانند.

منبع : کتاب زنبور عسل و پرورش آن " دکتر شهرستانی "